Ter vergelijking: een interview met mij in Cobouw uit 2001 en een interview  in een boek over de toekomst van de bouw door Sigma Coatings/PGG uit 2008 (.JPG)

Zelfvoorzienend woon-ei van @nicearchitects. Nu nog goedkoper…

Slimme huizen en infrastructuur, 3D-printers, drones, big data, virtual reality, smart cities, solar wijken, alternatieve brandstoffen, biotechnologie, robotisering, zelfdenkend cement en geothermische verwarming. Het is nog maar een greep uit de ontwikkelingen die de bouwsector te wachten staan volgens trendwatchers Marcel Bullinga en Richard van Hooijdonk.

Hier het interview met Marcel Bullinga door Yvonne Ton in Cobouw 50 (december 2017) met als Thema De Bouw in 2040.

“Denk niet, het valt wel mee, want het valt niet mee.” Dat zijn gehoor moeite heeft om zich voor te stellen dat de trends die Bullinga ziet ook echt werkelijkheid worden, is voor hem niet nieuw. Toen hij zo’n acht jaar geleden een groep CEO’s uit de bouw tijdens een lezing voorhield dat de 3D-printer eraan kwam, lachten ze hem uit. Bullinga: “Het stond ver van hun bed. Ze vonden het niet reëel voor de bouw. Dat is nu onbestaanbaar.”

De 3D- en aansluitend 4D- en 5D-printers worden de komende jaren gemeengoed in een sector die een steeds industriëler karakter krijgt. De printers kunnen steeds complexere materialen maken en ze kunnen grotere oppervlaktes aan. Tegelijkertijd worden de enorme apparaten kleiner. Bullinga voorziet dat zwermen vliegende robots ingezet zullen worden om gebouwen in elkaar te zetten. “Dat maakt het hele proces makkelijker, want zo’n zwerm robots kan overal komen.” Assembleren van prefabelementen, zoals nu al volop gebeurt, is hooguit een stap in de goede richting, maar die fase ziet Bullinga weer snel verdwijnen. “Het is een voorstap, maar assembleren daar moet je vanaf. Het is te klein, je moet in een abstractieniveau hoger denken.”

 

Hightechsector

Materialen worden slimmer, duurzamer en multifunctioneler. Geluksmaterialen, noemt Bullinga ze: ze sensoren hun omgeving en ze hebben extra functies. Ze genereren energie, fungeren als beeldscherm en kunnen 3D-geprint worden. Ook Gelukshuizen worden multifunctioneler, makkelijker aan te passen, volledig zelfvooorzienend en de tiny houses worden op afstand bestuurbaar.

Die ontwikkeling gaat ten koste van de baksteen, voorspelt Bullinga, want die gaat verdwijnen. “De baksteen is niet slim genoeg.” Ook het ambachtelijke handwerk zal grotendeels verdwijnen en daarmee worden beroepen als metselaar en timmerman vrijwel overbodig. “Het wordt een hightechsector of ze nu willen of niet. Ik denk dat alleen de restauratiesector nog een kleine niche blijft.”

 

Gezien de veranderingen in productieproces en materialen is het volgens Bullinga beter om over maakindustrie te praten dan over bouwindustrie. Daar komt nog eens bij dat het maar de vraag is of het realiseren van huizen en gebouwen nog wel door aannemers gedaan zal worden. “De aannemer gaat eruit als de goede man alleen maar kosten oplevert en geen waarde toevoegt.” Taken als coördinatie en inkoop van materialen kunnen in de ogen van Bullinga met de komst van steeds meer handige tools prima overgenomen worden door andere – flexibelere – spelers, zoals zzp’ers in wisselende coöperatieve samenstellingen. Maar de concurrentie komt ook uit een andere hoek. Het ligt voor de hand dat producenten van bouwmaterialen zelf ook gebouwen gaan neerzetten en de aannemer niet meer nodig hebben als schakel in de bouwketen, denkt Bullinga. Dat doen ze dan met minder mensen en meer robots. “Het aantal beroepsbeoefenaren wordt kleiner, maar het bereik wordt groter door robots.”

 

‘Weinig lerend vermogen’

Is het tij nog te keren voor de klassieke aannemers? Bullinga heeft zijn twijfels. “De bouw loopt keihard achter en ik zie weinig lerend vermogen.” Niettemin heeft hij wel een aantal adviezen voor bouwbedrijven die willen anticiperen op de ontwikkelingen die hij schetst. Laat jongeren eens met een kritische blik naar je bedrijf kijken en vraag ze hoe processen beter kunnen. Of beter nog: ga samenwerken met jonge en slimme ondernemers. “Vers bloed heeft nog een frisse blik.”

Wat meer op productniveau adviseert Bullinga bouwbedrijven om snel met goede en betaalbare oplossingen te komen om huizen energieneutraal te krijgen. Off grid-boxen, noemt hij ze. “Zorg dat je een transformatiepakketje hebt van 10.000 euro. Maak gebruik van alle nieuwe technieken, zodat het kan voor 10.000 euro.”

Daarnaast is goed om als bedrijf, collectief van bedrijven of branche zelf in je opleiding te voorzien, aangezien veel onderwijsinstellingen nieuwe ontwikkelingen niet snel oppikken. Bullinga: “Als zowel bedrijven als opleidingen niet futureproof zijn, dan schiet het niet op.”

Ter vergelijking

-interview Cobouw 2018: ‘Geluksmaterialen, Gelukshuizen en slimme maak-coöperaties. Plus een off grid-box voor 10.000 euro’
-interview in boek over toekomst bouw in 2022 door PPG/Sigma Coatings uit 2008: ‘De schilder die per uur factureert, is uit. Gebouwen worden niet langer gemetseld maar geprint”
-interview Cobouw uit 2001: ‘Bouwers zijn gek als ze nog doorgaan met papier’