We gaan het mee-maken
Robots en ruitjes, drones en doe-het-zelf, op stap met locals in Singapore en glutenvrije bakkerijen. Waar komen trends vandaan, wat gaan we zien in 2015 – en in de vijftien jaar daarna? Interview in Parool 2 januari 2015 met trendwatchers Marcel Bullinga, Adjiedj Bakas, Farid Tabarki en Ronald van den Hoff – door Hiske Versprille 

Zegt je huis tegen je auto: “Zeg auto, is de baas al onderweg? Doe ik de verwarming alvast aan”. Waarschuwt je auto je koelkast dat er vanavond een reservering staat bij dat nieuwe restaurant –date met donkerharig relatiepotentieel– en dat tartaartje dus niet hoeft te worden ontdooid. Zet het restaurant je tafeltje alvast klaar (twee personen, eenmaal suikervrij, eenmaal geen vlees.) Hangt je persoonlijke stylist een feestelijk  en flatteus setje bij elkaar en print snel nog even die prachtige nieuwe ketting. Gaat er een oproep voor een taxirit naar huis uit. Allemaal zonder dat jij er omkijken naar hebt.

Het klinkt als toekomstmuziek, maar is geen science fiction: alle genoemde uitvindingen bestaan al- ze hoeven alleen nog maar te worden verbonden met snelle, slimme technologie. De zelfrijdende auto is onderweg, net als de zelfwinkelende koelkast. Apps die je garderobe beheren of nieuwe kleren voor je kopen (zoals Trunkclub en Netrobe) zijn een groot succes. Uberpop is door prijs en gebruiksgemak een geduchte concurrent voor de gelicenceerde taxichauffeur. En tinderen (onder de dertig) of anderszins online daten (daarboven)… Dat deed het steeds groeiende leger der singles natuurlijk ook al in 2014.

Het is het begin van het jaar, vijftien jaar het derde milennium in, en dus is het tijd voor Het Trendstuk: een handig overzicht van de aanstormende modetrends, horecaconcepten en hypen. Een bloemlezing: de ginghamruit, de sunday lunch, online hoogwalitatief eten bestellen, de kleur geel, culinaire vakanties naar Singapore, Peru of Kopenhagen, sportieve kleding buiten de sportschool, gekleurd suede, gefermenteerde groenten, blote schouders. Trends en modes lijken voor de gewone consument vaak zoiets als het weer: dat ze enigzins seizoensgevoelig zijn weten we heus wel, maar verder is het bij het ontwaken meestal maar afwachten wat er vandaag weer uit de lucht komt vallen. Voor de trendwatchers, tijdgeestonderzoekers en futurolohgen, de Gerrit Hiemstra’s van de menselijke voorkeuren en technologische ontwikkeling, zijn trends en hypes echter een uitkomst van een ingewikkeld complex van hoge- en lagedrukgebieden, aandrijvende buien vanuit Londen of Parijs, analyses van hoe de luchtvochtigheid is in San Francisco.

“Hypes en modes waaien over, maar trends zetten door,” zegt trendwatcher Adjiedj Bakas over de grotere veranderingen. Ze komen voort uit grotere bewegingen in de samenleving :vergrijzing en globalisering bijvoorbeeld, versobering naar aanleiding van de crisis, en wantrouwen tegenover grote, intransparante organisaties.

Tegelijkertijd hebben we te maken met een razendsnelle technologische ontwikkeling die ons leven diepgaand beinvloedt. De experts vergelijken het eensgezind met de industriele revolutie in de tweede helft van de negentiende eeuw. Futuroloog Marcel Bullinga: “De afgelopen honderdvijftig jaar is alles steeds ingewikkelder geworden, en hebben we mensen opgeleid om die complexiteit het hoofd te bieden: belastingadviseurs, banken, pensioenfondsen. Maar de komende jaren wordt al die slimmigheid uitbesteed aan computerprogramma’s. Informatie wordt steeds meer buiten ons eigen hoofd bewaard, en is toegankelijk voor iedereen.”  Ronald van den Hoff, trendwatcher en ondernemer, noemt het ‘Society 3.0’. “Het gaat om een fundamentele shift van de geindustrialiseerde naar de informatiesamenleving. Het denken in hokjes –bestemmingsplannen, werknemers en vakbonden, onderwijs dat een soort tijdlijn is waar je kinderen doorheen jaagt, het huis van Thorbecke– loopt op z’n eind. Over twintig jaar leven we in een volledig andere wereld.”

Het internet verplaatst zich vanuit onze computers en telefoons naar de spullen waarmee we ons omringen, een ontwikkeling “the internet of things” wordt genoemd. ‘Wearables’, draagbare technologie in sieraden en kleding, zijn sterk in opkomst, waarbij de Apple Watch, die deze maand wordt gepresenteerd, zou wel eens het begin kunnen zijn van breed gedragen draagbare technologie. Dit soort apparaten houden ook je gezondheid in de gaten: van je biomedische gegevens en je slaapritme tot je eetpatroon en je bloeddruk. Tijdgeestspecialist Farid Tabarki: “Met die informatie kan zo’n slim programma je altijd advies op maat geven, bijvoorbeeld over hoe je moet sporten of wat je moet eten. Je hebt zo bij wijze van spreke altijd je eigen huisarts en dietist bij je.”

De oneindige ‘on demand’ keuzevrijheid van Spotify, Netflix en Blendle verwacht de moderne consument ook in de rest van hun dagelijks leven; een nieuw soort veeleisendheid die IWWIWWIWI wordt genoemd; I Want What I Want When I Want It.  Marjan Ippel, die zich specialiseerde in foodtrends, ziet die roep om flexibiliteit in steeds hogere mate in de horeca en winkels: “Mensen willen langere openingstijden, mogelijkheid tot ontbijten en ‘s nachts eten. Ze verwachten dat de keuken ook halve porties en dieetwensen kan eerbiedigen. De verwende consument wil niet langer kiezen tussen gemak, gezond en kwaliteit; alle supermarkten kijken daarvoor naar succesvol en gezond nieuw fastfood als Sla, Bilder en de Clerq en Stach.”  Hans Steenbergen van Food for Food ziet de opkomst van steeds meer kleine niches: supergespecialiseerde zaken met bijzondere thee of koffie (zoals cold brew van de tap; “De tap is sowieso helemaal terug, ook voor limonades en kleinschalig gebrouwen bieren”), allerlei juice- en saladebars, of zaken die alleen één iconisch gerecht als hotdogs, toast of noodlesoep verkopen. Steenbergen: “De drempel voor ondernemerschap lijkt lager- iedereen kan via internet crowdfunden en zijn doelgroep bereiken- en het publiek is er voor in. Er is een enorme diversiteit.”. Ippel ziet op dat gebied ook steeds meer gespecialiseerde zaken voor de almaar populairder wordendende lifestyle-dieten. “Naast de vegetarische slager zal een glutenvrije bakker of een suikervrije snoepwinkel verrijzen.”  Ook ziet ze  Angelsaksische klassiekers als de Sunday Lunch, de Jacket Potato en luxe Fish&Chips ook in Amsterdam neerstrijken. En helemaal in lijn met de roep om meer gezond, plantaardig  voedsel en het wantrouwen tegenover suikers en artificiele smaakversterkers, wordt het fermenteren van groenten komend jaar ook bij thuiskoks populair.

De ondernemerszin is door de hele samenleving heen te zien; het aantal ZZP’ers stijgt, zij verenigen zich (in de steek gelaten door de politiek en de grote bedrijven) steeds meer zelf in eigen verzekeringen als broodfondsen. Online platformen maken het bovendien mogelijk dat mensen hun diensten, auto, huis gemakkelijk zelf verwaarden. Gewone burgers bouwen zonnepanelen op hun dak of kopen samen met hun buren energie in. Adjiedj Bakas:  “Het doe-het-zelf kapitalisme viert hoogtijdagen: de consument wordt steeds meer mee-maker; producent.”

Het oprichten van eigen  banken en het  uitbrengen van kleine munteenheden om de lokale economie te stimuleren, zoals de afgelopen jaar gelanceerde Dam in Rotterdam zal de komende tijd ook veel navolging vinden: het is doe-het-zelven op alle vlakken, individueel of (ook heel erf 2015) in een cooperatie, natuurlijk weer gefasciliteerd door nieuwe technologie.

De meest opvallende en succesvolle apps van het komende jaar zullen dan ook weer platformen zijn die niet alleen op internet leven, maar ook dingen in de echte wereld verplaatsen en veranden en zoekers en aanbieders verbinden. Zo kun je op Taskrabbit allerlei klusjes uitbesteden, met Shyp pakjes laten afhalen, inpakken en versturen en via Zirx je auto laten parkeren.

Het autobezit neemt trouwens af, want waarom een auto kopen als je er gemakkelijk en voordelig een kunt lenen of huren? Ervaringen en gebruik maken daarbij in plaats van bezit.  Mensen zoeken, in hun buurt en op reis, naar authentieke ervaringen, het liefst onder begeleiding van een lokale experts. Ook daar zijn weer allerlei nieuwe platformen voor, websites als Eatwith en Bookalocal.com en Vayable.com. Hans Steenbergen: “Het food-toerisme is sowieso enorm in opkomst. Steden als Kopenhagen en landen als Japan en Peru – de Zuid-Amerikaanse keuken is gigantisch en vogue– richten zich daar ook steeds meer op in.”  Singapore past met z’n interessante fusionkeuken en hoogtechnologie niet alleen perfect in de tijdgeest, maar viert dit jaar ook vijftig jaar onafhankelijkheid.

Tegelijkertijd keren veel mensen zich af van de sociale media en wordt zich bewuster van de pricacygevaren. Fututoloog Marcel Bullinga: “ We leiden diigitale levens die gezien worden, en al die gegevens wirden opgeslagen. Maar wat doen we met die data? Van wie is die eigenlijk? Die discussie zal steeds meer, ook politiek, worden gevoerd.” Van de Hooff: “De technologie is niet te stuiten, maar welke regels moeten er komen? Drones met gezichtherkenning worden nu al ingezet, kan dat zomaar? De Belastingdienst kan bij al onze data, mag dat?” Adjiedj Bakas ziet dit samenvallen met de behoefte aan echt contact, in de echte wereld. “Er is veel verborgen eenzaamheid, ook bij jonge mensen.” Hij voorziet dan een opkomst van eetclubs en woongroepen voor singles. “En mensen willen ook van hun digitale verslaving af. Er bestaat al kleding waarin zakken zitten waardoor je telefoon niet kan worden getraceerd, en er zijn apps die je aanmoedigen je telefoon ook eens weg te leggen.”

Bullinga: “Het gaat er allemaal om dat mensen hun eigen leven steeds meer vorm kunnen geven, dingen worden steeds meer maatwerk.”  En maatwerk is precies wat we willen, want als er iéts ontzettend uit is, dan is het wel het keurslijf.