Interview met trendwatcher Marcel Bullinga in NRC 13-03-2018

Over “Skills van de 21e eeuw”, “Samenwerking versus competitie”, “Cocreatie heeft de toekomst”, “De werkplek van de toekomst” plus het belangrijkste: “Regie over eigen leven”. 

Zelf bepalen waar en wanneer je werkt – steeds meer mensen ervaren er de voordelen van. Zet deze trend zich ook in de toekomst voort? Of wordt het werken van morgen heel anders dan het werken van nu? Trendwatcher Marcel Bullinga blikt vooruit.

 

De wereld om ons heen verandert steeds sneller. Digitalisering, robotisering, kunstmatige intelligentie (AI), blockchain – het zijn ontwikkelingen die ons dagelijks leven radicaal veranderen. We moeten sneller kunnen schakelen, ook op de werkvloer. Mede daarom zijn flexibel werken en de bijbehorende tools de laatste jaren enorm populair geworden. Uit onderzoek blijkt 78% van alle bedrijven in West-Europa van plan te zijn om te (blijven) investeren in geïntegreerde communicatie en samenwerkingstools.

Regie over eigen leven

Dat lijkt een goede basis te bieden voor de toekomst. “Flexibel werken past goed in deze snel veranderende wereld”, vindt ook Marcel Bullinga, trendwatcher en keynote spreker. Samen met andere experts van over de gehele wereld gaf hij zijn visie op de impact van technologische ontwikkelingen op ons dagelijks leven in het gezaghebbende PEW onderzoeksrapport Digital Life in 2025. “Of het nu gaat om locatieonafhankelijk werken of als freelancer aan de slag gaan, mensen worden over het algemeen gelukkiger naarmate zij meer regie hebben over hun eigen leven.”

De wens om het heft in eigen hand te houden en dingen zelf te doen, is een niet te onderschatten culturele onderstroming. “Je ziet het op allerlei niveaus terug, variërend van een moestuin aanleggen en zelf je groente verbouwen tot off-grid gaan en je eigen energie opwekken”, zegt Bullinga. “Flexibel werken sluit hier naadloos op aan. Daarom blijft flexibel werken ook in de toekomst populair.”

Technologie inzetten

De introductie van nieuwe technologie drukt dus nu al een duidelijke stempel op ons dagelijks leven en op de arbeidsmarkt. Daarbij verandert de opkomst van robotisering en AI niet alleen waar we werken en hoe we werken maar ook wat we daadwerkelijk doen. Bullinga schrijft er momenteel een boek over (Iedereen aan de robot! Hoe robots onze economie en democratie gaan redden), dat in september verschijnt. “Repeterend werk, administratieve taken – ze kunnen prima door een robot of een algoritme worden overgenomen. Sommige beroepen zullen volledig verdwijnen maar er zullen ook nieuwe ontstaan. Inzet van robots of algoritmes is ook dé manier om een blijvende oplossing te vinden voor sectoren waarin we nu tekorten ondervinden, zoals het onderwijs en de bouw.”

De werkplek van de toekomst

De werkplek van de toekomst krijgt nu al vorm. Artificial intelligence zit al in veel programma’s en diensten voor kenniswerkers, vertelt Remco de Kramer, Product Manager Cloud Productivity bij VodafoneZiggo. “Zij helpen mensen slimmer en daarmee efficiënter te werken. Zo analyseert MyAnalytics van Office 365 je werkgedrag en geeft het tips voor verbetering. Er wordt onder meer gekeken naar het aantal focusuren en of je tijdens meetings bijvoorbeeld ook mail wegwerkt: multitasken is immers minder efficiënt dan je op één taak richten. Applicaties zoals Office Delve zorgen ervoor dat de documenten jou weten te vinden op basis van jouw werkgedrag zonder dat je zelf op zoek moet. Ook worden slimme chatbots steeds ingezet voor serviceondersteuning. Je kunt dan gericht een vraag stellen in plaats van een lange lijst FAQ’s door te lopen of een dikke handleiding te lezen.”

Cocreatie heeft de toekomst

Nieuwe technologieën creëren volop mogelijkheden om de regie te pakken en zelf vorm te geven aan verandering. Iedereen kan immers nadenken over een mogelijke rol voor robots en AI binnen zijn vakgebied. “We leven in een tussenperiode. Als we slim zijn, gebruiken we de komende jaren voor cocreatie, om samen vorm te geven aan de inzet van technologie en daarmee ook aan de arbeidsmarkt van de toekomst”, aldus Bullinga. “Over tien tot vijftien jaar opereren robots en AI autonoom; nu is het moment om sturing te geven aan die ontwikkelingen. Hoe meer mensen meedenken en meevormen, hoe beter en meer divers het eindresultaat. Laat schoonmakers bijvoorbeeld zelf de schoonmaakrobot ontwikkelen.”

Grenzen tussen organisaties en culturen vervagen

Ook het proces van cocreatie wordt gemakkelijker gemaakt door de inzet van technologie. “Iedereen is bekend met het gemakkelijk delen van bestanden via de Cloud, maar de samenwerkingsmogelijkheden worden steeds verder uitgebreid. Kenmerkend hierbij is dat de grenzen tussen organisaties vervagen”, vertelt De Kramer. “Dat zien we al bij Skype for Business: het maakt niet uit of je met een collega of een externe partij samenwerkt, dit gaat op dezelfde manier zonder dat mogelijkheden beperkt worden. En ook de grenzen tussen culturen verdwijnen door het integreren van vertaalprogramma’s in applicaties die wij dagelijks gebruiken om te communiceren. Zij kunnen tekst en spraak realtime vertalen, rekening houdend met de context. De nauwkeurigheid van Microsoft Translator Service, bijvoorbeeld, is maar liefst 95%. Zo worden webinars bereikbaar voor iedereen en kun je prima communiceren met een klant in Brazilië of een leverancier in China.”

Samenwerking versus competitie

Vanuit de verdergaande hang naar samenwerking zien we ook oplossingen ontstaan om de keerzijde van flexibiliteit op de arbeidsmarkt te ondervangen, in de vorm van broodfondsen en het werknemersbedrijf. Bullinga gelooft dan ook sterk in de kracht van samenwerking om tegenwicht te bieden aan de machtsconcentratie en inkomensongelijkheid die kenmerkend zijn voor de huidige economie. “Waar onze economie nu gericht is op competitie, zie ik een groeiende trend naar de coöperatieve economie. Mensen zetten zich af tegen de machtsconcentratie. Zij worden zich bewust van het feit dat ze erg veel aan bedrijven en de overheid hebben overgedragen en willen zelf de regie terugpakken. Samen met anderen eigenaar zijn van je data, je robots en je energiebronnen in plaats van de zeggenschap te geven aan een bedrijf of de overheid. Zo heeft een aantal ontevreden Uber-chauffeurs zelf een alternatief voor Uber ontwikkeld, Arcade City. Dat bedrijf is het gezamenlijke eigendom van de chauffeurs die het gebruiken.”

Skills van de 21e eeuw

Technologie helpt ons om die samenhang te creëren binnen ons eigen werk, vindt De Kramer. “Gebruik maken van de laatste technologie helpt je om slim te werken. Dan zie je de samenhang tussen activiteiten en benut je ze om efficiënter te kunnen werken.” Ook Bullinga ziet het belang van samenhang toenemen. Samenwerken, netwerken vormen – het is volgens hem een van de skills die onontbeerlijk zijn op de arbeidsmarkt van de 21e eeuw. Maar het is niet de enige. “Het hebben van een personal brand, dat men weet waar je als individu voor staat en wat je voor hen kunt betekenen, is ook belangrijk. Net als mediawijsheid, natuurlijk. Als je die drie skills beheerst, zul je prima uit de voeten kunnen op de arbeidsmarkt van morgen.”